Giải đáp những vấn đề liên quan đến sỏi mật (Phần 1)

Túi mật là một cơ quan nằm ở dưới lá gan có nhiệm vụ cô đặc và lưu trữ dịch mật được gan tiết ra. Khi chúng ta ăn, đặc biệt là những thức ăn có dầu, mỡ; túi mật sẽ có nhiệm vụ co bóp để đẩy dịch mật chứa trong đó vào trong đường mật và sau đó đẩy nó xuống tá tràng để trộn lẫn với thức ăn giúp tiêu hóa chất béo  một cách dễ dàng hơn.

>> Xem thêm: Nhận biết sớm sỏi mật - Cách gì?

>> Xem thêm: Những đối tượng nào cần đi khám sỏi mật?

GIẢI ĐÁP NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ SỎI MẬT

HỎI: Thưa các bác sĩ, túi mật có nhiệm vụ gì đối với hệ tiêu hóa?

ĐÁP: Túi mật là một cơ quan nhỏ hình một chiếc túi, có màu xanh lam, với dung tích 30-60 ml, dính vào ngay phía dưới thùy gan phải, nối thông với đường mật qua ống túi mật. Khi chiếu lên thành bụng thì túi mật nằm ở vùng bụng trên phải, ngay dưới bờ sườn.

Túi mật 

Nhiệm vụ của túi mật là cô đặc và lưu trữ dịch mậtlà chất lỏng màu vàng xanh được gan tiết ra. Khi chúng ta ăn, đặc biệt là món ăn có chứa nhiều dầu, mỡ; túi mật sẽ co bóp để đẩy dịch mật chứa trong đó vào đường mật và sau đó xuống tá tràng để trộn lẫn với thức ăn giúp tiêu hóa chất béo một cách dễ dàng hơn.

ĐÁP: Sỏi túi mật có 2 loại là sỏi cholesterol và sỏi sắc tố:

Sỏi cholesterol là loại sỏi được tạo ra chủ yếu từ cholesterol tích tụ trong dịch mật. Có khoảng 80 đến 85% trường hợp sỏi này gặp ở người dân các nước phương Tây. Các nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy, tỉ lệ sỏi cholesterol chỉ chiếm 30-50%. Người béo phì, phụ nữ, những người dùng chế độ ăn của người phương Tây, người dùng thuốc tránh thai estrogencó nguy cơ mắc sỏi này cao hơn những người khác.

Sỏi sắc tố được hình thành do nguyên nhân là nhiễm khuẩn đường mật, các bệnh gây tán huyết, xơ gan, viêm hoặc đã cắt đoạn hồi tràng (phần cuối của ruột non).

Người béo có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn 

HỎI: Người Việt Nam có hay bị sỏi túi mật không?

ĐÁP: Sỏi túi mật là căn bệnh rất phổ biến ở các nước phương Tây. Tỉ lệ dân số có sỏi túi mật tỉ lệ thuận với độ tuổi. Tại Mỹ, ở độ tuổi 60, khoảng 25% phụ nữ và 12% đàn ông có sỏi túi mật. Tại Việt Nam, hiện nay, do văn hóa cùng với chế độ ăn mà cưn bệnh này trở nên hiếm gặp hơn. Việc áp dụng phổ biến siêu âm bụng vào chẩn đoán làm cho tỉ lệ sỏi túi mật đơn thuần được phát hiện chiếm 58-71% sỏi đường mật nói chung.

HỎI: Làm sao nhận ra mình đang bị sỏi mật?

ĐÁP: Có khoảng 30% trường hợp sỏi túi mật là có triệu chứng, một trong những triệu chứng của sỏi túi mật thường gặp nhất là các cơn đau quặn vùng mật (86% trường hợp có các cơn đau này) với các đặc điểm sau:

• Tính chu kỳ: Những cơn đau thường xuất hiện riêng biệtvà kéo dài từ 30 phút đến vài giờ.
• Vị trí: các cơn đau xảy ra ở vùng thượng vị hoặc vùng bụng trên phải, với các trường hợp đau nhiều nhất ở vùng thượng vị, điều này làm bệnh nhân dễ lầm với bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng.
• Mức độ: những cơn đau nhiều và liên tục, cơn đau có thể làm cho một số bệnh nhân ngưng thở.
• Thời điểm: Những cơn đau có thể xảy ra trong vòng vài giờ sau khi ăn, hoặc đau về đêm thường làm cho bệnh nhân thức giấc.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp một số những triệu chứng khác bao gồm đau lưng, đau bụng trên trái, buồn nôn và nôn, đầy bụng (nếu thực đơn của bệnh nhân nhiều mỡ).

HỎI: Sỏi túi mật được chẩn đoán bằng cách nào?

ĐÁP: Chẩn đoán hình ảnh có thể giúp phát hiện sỏi trong túi mật:

Siêu âm sẽ giúp phát hiện bệnh

Siêu âm bụng: Hiện nay,  siêu âm bụng được coi là phương pháp đầu tiên để chẩn đoán sỏi túi mật, khả năng chẩn đoán đúng sỏi túi mật của phương pháp siêu âm lên đến 90-95%.

>> Xem thêm: Những đối tượng nào cần đi khám sỏi mật?

Chụp cắt lớp (CT) và cộng hưởng từ (MRI): Đây là những phương pháp có thể được sử dụng trong việc chẩn đoán các trường hợp nghi ngờ sỏi mật nếu không thể kết luận được sau khi đã  siêu âm.